Кеме корпусындағы ұлулар күрделі экологиялық және экономикалық мәселе болып табылады. Моллюстарға толып кеткен кеме баяу жылдамдықпен қозғалады және көп отын жұмсайды, бұл пайдалану шығындарын арттырады. Сонымен қатар, осы келеңсіздіктердің нәтижесінде атмосфераға көмірқышқыл газының шығарындылары 40%-ға артуы мүмкін. Швецияның Гетеборг университеті мен Техникалық зерттеу институтының ғалымдары ұлулармен күресудің тиімді және экологиялық таза әдісін ойлап тапты.

Бүгінгі күні корпустың ластануымен күресудің ең кең таралған тәсілі — улы бояуды қолдану. Бояу умен араласады, ол бірте-бірте қоршаған ортаға жуылады, моллюскаларды қорқытады және өлтіреді. Өкінішке орай, бұл әдіс уақытша нәтиже береді. Ерте ме, кеш пе, улану аяқталады, ал моллюскалар бетін тығыз колониялайды.

Әдістің төмен тиімділігі қоршаған ортаға айтарлықтай зиян келтірумен бірге жүреді. Шын мәнінде, мұхит пен теңіз кеңістігін жыртатын кемелер айналасындағы барлық тіршілік иелерін уландырады. Қоршаған ортаға зиянның ең жарқын мысалы — өткен ғасырдың 80-90-жылдары бояуға араласқан трибутилтин оксиді (TBTO) заты. Оны пайдалану экологиялық апатқа және бүкіл әлем бойынша TBTO-ға толық тыйым салуға әкелді.

Кеме корпустарында қолданылатын қазіргі кездегі ластануға қарсы қосылыстардың шамамен 90% мыс оксидін қамтиды. Оларды пайдалану мұхит суларына орасан зор мыстың бөлінуімен қатар жүреді. Кең таралғанына қарамастан, «Қоршаған ортаға әсер етудің бұл түрі ұзақ мерзімді перспективада қабылданбайды», — дейді зерттеу авторы Эмилиано Пинори.

Соңғы уақытта әлемде мәселені шешу үшін бірнеше экологиялық таза технологиялар жасалды.

Швед ғалымдары дәстүрлі өңдеу әдісін түбегейлі жетілдірді. Олар бояу мен удың қоспасын белсенді зат бояу қабатының ішінде сақталатындай және қоршаған ортаға сіңіп кетпейтіндей түрлендіретін әдісті әзірледі. Моллюскалар бояуға енуге тырысқанда ғана улануға ұшырайды. «Сіз олар өздерінің қабірін бояумен қазып жатыр деп айтуға болады», — деді Пинори.

Click here to preview your posts with PRO themes ››

Қолданылатын улану — ивермектин, Streptomyces avermitilis бактериясы шығаратын зат. Әдіс бояудың құрамында тек 0,1% ивермектин болса, жақсы нәтиже көрсетеді. Қаптаманың тиімділігі көптеген жылдар бойы сақталады және мыс негізіндегі қосылыстарды алмастыра алады. Зерттеушілер бұл жағдайда белсенді заттың шамалы мөлшері суға жуылады деп мәлімдейді.

«Менің зерттеулерім көрсеткендей, бұл аз мөлшерде [ивермектина]жоғалғандар әдістің тиімділігіне қатысы жоқ. Бұл дегеніміз, егер біз жууды толығымен жоя алсақ, тиімділік құрбан болмайды», — деді Эмилиано Пинори. «Нөлдік шығарындылар біздің келесі мақсатымыз болады. Біз бұл әдісті ЕО жобасы аясында одан әрі дамытуды асыға күтеміз».

{әлеуметтік}